یکی از برترین شبهای رجب، لیله الرغائب است. از رسول خدا صلی ا... علیه وآله وسلم روایت شده است که فرمودند: از نخستین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید؛ زیرا ملائکه و فرشتگان خداوند به آن شب، لیله الرغائب میگویند و علت نام گذاری این است که، چون یک سوم از شب میگذرد، تمامی فرشتگانی که در آسمانها و زمین هستند، در کعبه و اطراف آن جمع میشوند.
در این هنگام خداوند آنان را مورد خطاب خویش قرار میدهد و میفرماید: «ای فرشتگان من! هر چه میخواهید از من بخواهید.» فرشتگان عرض میکنند: «خداوندا! خواسته ما از تو این است که گناهان کسانی را که در ماه رجب روزه میگیرند، ببخشایی و آنان را مورد آمرزش خویش قرار دهی.» خداوند تبارک و تعالی میفرماید: «این کار را انجام دادم.»
شایسته است کسی که این حدیث را میشنود، در لیله الرغائب، بر فرشتگان زیاد سلام و درود بفرستد تا تکلیفی را که آیه تحیت بر عهده ما گذاشته (و إذا حییتم بتحیّة فحیّوا بأحسن منها اوردوها)؛ «هرگاه به شما تحیّت گویند، پاسـخ آن را بهتر از آن بدهید، یا (لااقل) به همان گونه پاسـخ گویید»، ادا کرده باشد.
أین الرجبیون؟ لیله الرغائب آمد. بوستانی بزرگ از رجب المرجب. امشب ملائکه بر زمین نزول میکنند و تو مختاری که هر چه خواهی، آرزویش کنی و خدایت به هر آنچه میگویی، شنواتر از پیش منتظر است. لیله الرغائب شبی است که خداوند خواسته تا بندگانش با میل و رغبت به سوی عبادتش بشتابند و ساعتی را به اقامه نماز و استغفار و مناجات با پروردگارشان به سرآورند و رحمت و مغفرت او را طلب کنند.
لیله الرغائب را شب رغبتها برشمرده و بیان میکند: امیدواریم که در لیله الرغائب رغبت ما با رهبت ما هماهنگ باشد.
هم از قهر و جلال خدا راهب باشیم، هم به مِهر و جمال خدا راغب باشیم؛ رغبت یعنی میل، نه آرزو. لیله الرغائب به معنای شب آرزوها نیست، بلکه شب رغبتها و گرایشها و مجذوب شدن هاست؛ بنابراین آن انجذاب و گرایش خدای سبحان جناتی دارد که ما را به آنها ترغیب کرده و برای روح ما هم بهشتی دارد که ما را به آن هم ترغیب کرده است.
در لیله الرغائب آدمی به عشق معشوق مینازد. چه خوش گفته شده است از زبان آنان: آن کس که تو را شناخت جان را چه کند/ فرزند و عیال و خانمان را چه کند / دیوانه کنی هر دو جهانش بخشی/ دیوانه تو هر دوجهان را چه کند.
عارف شیراز، رحمه ا...، گوید: در ضمیر ما نمیگنجد به غیر از دوست، کس/ هر دو عالم را به دشمن ده که ما را دوست بس.